Rodzajniki „le”, „la”, „les” w języku francuskim. Rodzajniki francuskie to jeden z pierwszych tematów, z którymi spotyka się każdy uczeń języka francuskiego. I choć wydają się proste – „le”, „la”, „les” – ich poprawne użycie często przysparza trudności, zwłaszcza osobom posługującym się językiem polskim, w którym rodzajników w ogóle nie ma. W tym artykule nauczyciele Moose – Centrum Języków Obcych tłumaczą krok po kroku, jak zrozumieć i stosować rodzajniki francuskie, by mówić naturalnie i poprawnie.

---

Co to są rodzajniki we francuskim?

Rodzajniki „le”, „la”, „les” w języku francuskim. Rodzajnik to małe słowo poprzedzające rzeczownik, które określa jego rodzaj (męski lub żeński) i liczbę (pojedynczą lub mnogą). We francuskim rodzajniki są nieodłączną częścią zdania – nie można powiedzieć rzeczownika bez rodzajnika, chyba że chodzi o tytuły, nazwy własne lub określone przypadki po przyimkach.

Przykłady:

• le livre – książka
• la table – stół
• les enfants – dzieci

Widzimy od razu, że w języku francuskim każdy rzeczownik ma swój rodzaj gramatyczny, niezależnie od tego, czy oznacza osobę, zwierzę, czy przedmiot.

---

Rodzajniki określone: „le”, „la”, „les”

Rodzajniki „le”, „la”, „les” to tzw. rodzajniki określone (articles définis). Używamy ich wtedy, gdy mówimy o czymś konkretnym, znanym rozmówcy lub już wcześniej wspomnianym.

Liczba	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Liczba mnoga
Pojedyncza	le	la	les

Przykłady:

• le professeur – ten nauczyciel (konkretny, znany nam)
• la voiture – ten samochód (określony, nie jakiś dowolny)
• les étudiants – ci studenci

Rodzajniki te odpowiadają w polskim mniej więcej słowom: ten, ta, ci.

---

Elizja – „le” i „la” przed samogłoską

Francuski uwielbia płynność. Gdy rodzajnik „le” lub „la” stoi przed rzeczownikiem zaczynającym się na samogłoskę lub nieme „h”, dochodzi do elizji – czyli skrócenia rodzajnika i zastąpienia końcówki apostrofem.

Przykłady:

• l’homme (zamiast le homme) – mężczyzna
• l’école (zamiast la école) – szkoła
• l’amour (zamiast le amour) – miłość

W wymowie „l’” łączy się z następnym słowem, co sprawia, że francuski brzmi tak melodyjnie.

---

Jak rozpoznać rodzaj rzeczownika?

To jedno z najczęstszych pytań, które słyszymy w szkołach Moose w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Katowicach i Łodzi. Niestety, nie istnieje uniwersalna reguła – rodzaj należy zapamiętać razem z rzeczownikiem.

Jednak istnieją pewne wskazówki:

Zazwyczaj męskie (le):

• rzeczowniki zakończone na -age, -ment, -eau, -isme
  np. le village, le monument, le cadeau, le tourisme
• nazwy języków, dni tygodnia, miesięcy
  np. le français, le lundi, le janvier

Zazwyczaj żeńskie (la):

• zakończone na -tion, -sion, -té, -ette, -ure
  np. la nation, la décision, la beauté, la baguette, la voiture

Warto powtarzać rzeczowniki z rodzajnikiem – dzięki temu łatwiej zapamiętasz poprawną formę.

---

Rodzajniki w liczbie mnogiej: „les”

Rodzajnik „les” stosujemy zarówno dla rzeczowników męskich, jak i żeńskich w liczbie mnogiej.

Przykłady:

• le garçon → les garçons – chłopak → chłopcy
• la fille → les filles – dziewczyna → dziewczyny

W mowie często nie słychać końcówki „s”, ale słychać łącznik (liaison), jeśli następne słowo zaczyna się od samogłoski:

• les_amis – wymawiamy [lezami]

---

Kiedy używać rodzajników określonych

1. Gdy mówimy o czymś znanym rozmówcy:
   – Où est le livre que tu m’as prêté ? (Gdzie jest ta książka, którą mi pożyczyłeś?)
2. Przy ogólnych stwierdzeniach:
   – J’aime le chocolat. (Lubię czekoladę.)
   – La musique est universelle. (Muzyka jest uniwersalna.)
3. Przy nazwach krajów, mórz, rzek i gór:
   – La France, le Brésil, les Alpes, la Loire
4. Po czasownikach lubić, kochać, nienawidzić:
   – J’adore le café, je déteste la pluie.

---

Czego unikać – typowe błędy Polaków

1. Pomijanie rodzajnika:
   Polacy często zapominają, że we francuskim rzeczownik bez rodzajnika brzmi niegramatycznie.
   – błędnie: J’aime chocolat.
   – poprawnie: J’aime le chocolat.
2. Mylenie rodzaju:
   – błędnie: la problème (bo kończy się na -e)
   – poprawnie: le problème (mimo zakończenia, to rzeczownik męski!)
3. Nieprawidłowa elizja:
   – błędnie: le homme
   – poprawnie: l’homme
4. Brak łączników w wymowie:
   – błędnie: [le ami]
   – poprawnie: [lezami] – les amis

---

Rodzajniki a liczba mnoga rzeczownika

W liczbie mnogiej rodzajnik zawsze przybiera formę „les”, a rzeczownik zazwyczaj kończy się na „-s” lub „-x”.

• le chat → les chats
• le tableau → les tableaux
• la maison → les maisons

W wymowie większość końcówek jest niema, dlatego trzeba zwracać uwagę na kontekst zdania.

---

Rodzajniki w praktyce – jak się ich nauczyć?

W szkołach językowych Moose (np. Moose Warszawa, Moose Kraków, Moose Gdańsk, Moose Wrocław, Moose Poznań, Moose Katowice, Moose Łódź) uczymy metodą, która łączy komunikację z gramatyką kontekstową.
Oznacza to, że rodzajniki wprowadzamy od razu w zdaniach i sytuacjach z życia codziennego, np.:

• Je prends le bus pour aller au travail. (Jadę autobusem do pracy.)
• La mer est magnifique aujourd’hui. (Morze jest dziś wspaniałe.)
• Les enfants jouent dans le jardin. (Dzieci bawią się w ogrodzie.)

Dzięki temu uczniowie zapamiętują formy naturalnie, a nie „na sucho”.

---

Ciekawostka: kiedy rodzajnik się zmienia

Niektóre konstrukcje gramatyczne wpływają na formę rodzajnika.
Przykłady:

• Po przyimku „de” (oznaczającym „z”, „od”):
  le → du
  la → de la
  les → des
  → Je viens du Brésil. (Pochodzę z Brazylii.)
  → Il parle des enfants. (Mówi o dzieciach.)
• Po przyimku „à” (oznaczającym „do”, „w”):
  le → au
  la → à la
  les → aux
  → Je vais au cinéma. (Idę do kina.)
  → Elle pense aux amis. (Myśli o przyjaciołach.)

To jedne z najczęstszych błędów początkujących uczniów – dlatego warto zapisać je w osobnej tabeli i często powtarzać.

---

Ćwiczenia – sprawdź, czy rozumiesz

Spróbuj dobrać właściwy rodzajnik:

1. ___ livre est sur la table.
2. ___ école est grande.
3. ___ enfants jouent dehors.
4. ___ homme parle français.
5. ___ voiture est rouge.

Odpowiedzi:

1. le, 2. l’, 3. les, 4. l’, 5. la.

---

Podsumowanie

Rodzajniki „le”, „la”, „les” są podstawą języka francuskiego – nie tylko informują o rodzaju i liczbie, ale też wpływają na wymowę i rytm zdania. Ucząc się francuskiego, warto powtarzać każdy rzeczownik razem z rodzajnikiem, bo tylko wtedy zapamiętasz jego pełną formę.

W szkołach Moose w całej Polsce (Warszawa, Kraków, Gdańsk, Wrocław, Poznań, Katowice, Łódź, Szczecin, Lublin, Białystok) uczymy francuskiego metodą komunikacyjną, w której gramatyka jest naturalną częścią rozmowy.
Jeśli chcesz zrozumieć francuski od podstaw i mówić pewnie już po kilku lekcjach, zapisz się na kurs z lektorem Moose – stacjonarnie lub online.

---

O autorze: Marek Łoś

Marek Łoś, znany również jako Marek Los lub Marek Waldemar Los — prawnik, nauczyciel języków obcych i przedsiębiorca międzynarodowy. Współzałożyciel Moose.pl, Moose.it, Moose.de, MooseCasaItalia.com, Moose.net.br, ApartamentoBrasil.com oraz Polecanekorepetycje.pl. Prowadzi kanały TikTok i YouTube @apartamentobrasil.