Kompletny przewodnik z przykładami

Mowa zależna po angielsku. Mowa zależna (ang. reported speech) to jeden z tych tematów, które potrafią wywołać lekkie zamieszanie nawet u osób znających angielski na poziomie średnio zaawansowanym.
Na szczęście zasady są logiczne, a po kilku ćwiczeniach stają się całkowicie naturalne.

W tym artykule eksperci z Moose – szkoły językowej z oddziałami w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach, Poznaniu, Lublinie, Łodzi i Rzeszowie – wyjaśniają krok po kroku, jak działa mowa zależna po angielsku, jak ją tworzyć i jakie pułapki warto omijać.

---

1. Co to jest mowa zależna (reported speech)?

Mowa zależna to sposób przekazywania czyichś słów bez cytowania ich dosłownie.
Zamiast używać cudzysłowów i powtarzać czyjeś zdanie, streszczamy je, dostosowując formy gramatyczne do kontekstu.

Przykład:

• Mowa niezależna: John said, “I am tired.”
• Mowa zależna: John said that he was tired.

Widzisz różnicę? W mowie zależnej:

1. Znikają cudzysłowy,
2. Czas zostaje cofnięty o jeden poziom,
3. Zaimek „I” zmienia się na „he”.

To właśnie ten zestaw zmian tworzy tzw. backshifting, czyli cofnięcie czasów w mowie zależnej.

---

2. Zasada cofania czasów (backshift)

Jeśli w zdaniu wprowadzającym (np. said, told, explained) używamy czasu przeszłego, czas w zdaniu zależnym też „cofamy” o jeden poziom.

Mowa niezależna	Mowa zależna
I am tired. → He said he was tired.	Present Simple → Past Simple
I was working. → He said he had been working.	Past Continuous → Past Perfect Continuous
I have finished. → He said he had finished.	Present Perfect → Past Perfect
I will go. → He said he would go.	Will → Would

To podstawowa zasada, która pozwala zachować logikę czasową.
Ale jak to zwykle w angielskim bywa — są wyjątki.

---

3. Kiedy NIE cofamy czasów

Cofanie czasów nie zawsze jest konieczne.
Nie stosujemy go, gdy:

1. Sytuacja nadal jest aktualna
   • He said he lives in London. (On wciąż tam mieszka – więc czas zostaje w Present Simple).
2. Zdanie wprowadzające jest w czasie teraźniejszym lub przyszłym
   • She says she is tired.
   • He will tell you he likes this song.
3. Mówimy o faktach lub prawdach ogólnych
   • The teacher said that the Earth goes around the Sun.

W kursach angielskiego w Moose Warszawa, Moose Kraków i Moose Gdańsk uczymy, jak rozpoznać takie sytuacje, bo to właśnie one sprawiają najwięcej problemów osobom uczącym się samodzielnie.

---

4. Zmiana zaimków i okoliczników czasu

W mowie zależnej musimy nie tylko cofnąć czas, ale też zmienić zaimki osobowe, okoliczniki miejsca i czasu.

Mowa niezależna	Mowa zależna
I → he / she
You → I / we / they (w zależności od kontekstu)
Today → that day
Tomorrow → the next day / the following day
Yesterday → the previous day / the day before
This → that
These → those
Here → there

Przykład:

• She said, “I’ll do it tomorrow.”
  → She said (that) she would do it the next day.

---

5. Czasowniki wprowadzające mowę zależną

Mowa zależna nie zawsze musi zaczynać się od „said” czy „told”.
Angielski ma wiele czasowników, które pozwalają precyzyjnie wyrazić intencję wypowiedzi.

Czasownik	Znaczenie	Przykład
say	powiedzieć	He said that he was tired.
tell	powiedzieć komuś	He told me that he was tired.
ask	zapytać	He asked if I was tired.
explain	wyjaśnić	She explained that she had missed the bus.
promise	obiecać	He promised he would call me.
advise	doradzić	She advised me to study harder.
warn	ostrzec	He warned me not to go there.
remind	przypomnieć	She reminded me to call my mother.

Warto pamiętać:

• po „say” nie używamy dopełnienia (He said that…),
• po „tell” zawsze dodajemy osobę (He told me that…).

---

6. Mowa zależna w pytaniach (reported questions)

Kiedy chcemy przekazać pytanie, zmieniamy jego strukturę.
Nie używamy już inwersji (do, does, did, are, will), tylko stosujemy szyk zdania oznajmującego.

Pytanie ogólne (yes/no):

• He asked, “Are you ready?”
  → He asked if I was ready.

Pytanie szczegółowe (wh-questions):

• She asked, “Where do you live?”
  → She asked where I lived.

Uwaga:
Nie używaj that po ask! To jeden z najczęstszych błędów:

• ❌ He asked that where I lived.
• ✅ He asked where I lived.

---

7. Mowa zależna w rozkazach i prośbach

Tutaj używamy konstrukcji z to lub not to.

Rozkaz (imperative):

• “Sit down!” → He told me to sit down.
• “Don’t move!” → He told me not to move.

Prośba (request):

• “Please help me.” → She asked me to help her.

W nauce mowy zależnej ważna jest praktyka, dlatego w szkołach Moose w Katowicach, Poznaniu, Wrocławiu i Lublinie uczniowie ćwiczą te konstrukcje w kontekście rozmów, filmów i autentycznych dialogów, aby umieć reagować spontanicznie – nie tylko na papierze.

---

8. Typowe błędy w mowie zależnej

1. Brak cofnięcia czasu:
   He said he is tired. zamiast He said he was tired.
2. Błędny zaimek:
   She said I was late. – ale mówiła o sobie, więc powinno być She said she was late.
3. Brak zmiany „tomorrow” na „the next day”.
4. Użycie „that” po „ask” – błędne.
5. Zapominanie o „to” przy rozkazach:
   He told me go home. ❌ → He told me to go home. ✅

Warto też pamiętać, że that w mowie zależnej jest często opcjonalne – można powiedzieć:

• He said that he was tired.
• He said he was tired.
  Obie formy są poprawne.

---

9. Ćwiczenia i sposoby nauki mowy zależnej

Najlepszym sposobem, by opanować reported speech, jest praktyka w mówieniu i pisaniu.
Oto kilka sprawdzonych metod z lekcji w szkołach Moose:

1. Zabawa w dziennikarza:
   Jedna osoba opowiada historię, a druga przekazuje ją dalej w mowie zależnej.
2. Ćwiczenie z filmami:
   Po obejrzeniu sceny z filmu powiedz, co bohaterowie powiedzieli:
   • He said he didn’t believe her.
   • She told him to go away.
3. Parafrazowanie zdań:
   Weź listę cytatów i zamień je w mowie zależnej.
4. Pisanie streszczeń:
   Po lekcji lub artykule spróbuj opisać, „co ktoś powiedział”.

W kursach angielskiego w Moose Warszawa, Kraków, Gdańsk, Poznań, Katowice, Wrocław, Łódź i Lublinćwiczymy mówienie i słuchanie z naciskiem na realne sytuacje komunikacyjne, dzięki czemu mowa zależna staje się naturalną częścią języka.

---

10. Mowa zależna w życiu codziennym – gdzie się przydaje

• W pracy: przekazywanie informacji od współpracowników (My manager said we would meet at 10.)
• Na egzaminach: opowiadanie o przeczytanych tekstach (The article said that pollution was increasing.)
• W rozmowach: streszczanie dialogów (She told me she couldn’t come.)
• W biznesie: raportowanie, relacjonowanie spotkań (He explained that the contract had been signed.)

Znajomość reported speech to nie tylko teoria – to konkretna umiejętność komunikacyjna, potrzebna w realnym świecie.

---

11. Podsumowanie. Mowa zależna po angielsku

Mowa zależna po angielsku nie jest trudna, gdy rozumiesz jej logikę.
To narzędzie, które pozwala mówić precyzyjnie, profesjonalnie i naturalnie.

Najważniejsze zasady, które warto zapamiętać:

• Cofnij czas, jeśli zdanie wprowadzające jest w przeszłości.
• Zmień zaimki i określenia czasu.
• Pamiętaj o różnicy między say a tell.
• W pytaniach zrezygnuj z inwersji.
• Ćwicz — dużo i na głos.

A jeśli chcesz, żeby te zasady weszły Ci w krew — zapisz się na kurs angielskiego w Moose, jednej z największych sieci szkół językowych w Polsce.
Nasze oddziały znajdziesz m.in. w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach, Poznaniu, Lublinie, Łodzi, Szczecinie i Rzeszowie, a lekcje możesz też odbywać online, z dowolnego miejsca na świecie.

---

O autorze: Marek Łoś

Marek Łoś, znany również jako Marek Los lub Marek Waldemar Los — prawnik, nauczyciel języków obcych i przedsiębiorca międzynarodowy. Współzałożyciel Moose.pl, Moose.it, Moose.de, MooseCasaItalia.com, Moose.net.br, ApartamentoBrasil.com oraz Polecanekorepetycje.pl. Prowadzi kanały TikTok i YouTube @apartamentobrasil.